tao te ching ne demek?

Dao De Jing (Pinyin sistemi) (Yalın Çince:道德经, Geleneksel Çince: 道德經, UFA: /tâu tɤ̌ tɕíŋ/ [Dinle]) adlı klasik Çin metninin eski Wade-Giles yazım sistemine göre yazılışı Tao Te Ching dir. M.Ö. 6. yy.'da Antik Çinli bilge Laozi tarafından yazıldığı düşünülen klasik bir metindir ve eserin orijinal adı da Laozi dir. İki bölümden oluşan eser dao ve de'nin kitabı anlamına gelir. Dao De Jing, Dao evren anlayışının en temel metni sayılır. "Dao/Tao", "Yol" demektir. "De/Te", Laozi geleneğinde kendiliğindenlik haline geçmek, evrenle bir olmak, Kongzi geleneğinde ise "erdem" anlamında kullanılır. "Ching/Jing", kitap, klasik eser anlamına gelir. Eserin bambu çubuklara yazılmış haldeki yeryüzüne çıkmış en eski örneği 1963-74 yılları arasında Mawangdui¹ (Batı Han Hanedanlığı M.Ö. 206-M.S.9) arkeolojik sitesindeki antik mezarlarda yapılan kazılarda bulunmuştur.

Han Hanedanlığı tarihçisi Sima Qian'a göre Laozi'nin M.Ö. 6. yy'de yaşadığı ve Dao De Jing eserinin de o tarihlerde ortaya çıkmış olacağı öngörülür. Öte yandan, Kongzi bir bilgeyle sohbetinden sonra, ondan nasıl etkilendiğini öğrencilerine anlattırken "bir ejderha ile konuştum" diye söz eder. Birçok hayvanın en güçlü özelliğinin üzerinde toplayan Çin Ejderhası, Çin anlatı geleneklerinde en önemsenen imgelerdendir. Kongzi'nin ejderha diye anlatabildiği bilgenin Laozi'den başkası olamayacağı görüşü savunulur. Bu Laozi ve Kongzi'nin bir şekilde aynı dönemde yaş farkıyla yaşadıkları fikrini vermektedir. Bazı akademisyenler, bu bilginin kesinliğini tartışmalı bulmaktadır. Dolayısıyla Dao De Jing'in ne zaman ve kim tarafından hatta kaç kişi tarafından yazıldığı kesin olarak bilinmemektedir.² 5000 Eski Çince karakterden oluşan eser Asya'daki çeşitli felsefe ve öğreti okullarında derin izler bırakmıştır. Laozi, tüm kainatın oluşum ve işleyişini, yaşamın ve toplumların kainatın akışına nasıl uyum sağlayacağını, varlığın değişim ve dönüşümünü son derece kendine özgü bir gözlem, yöntem ve dil ile bu eserde anlatır.

Batı dillerine çevirileri üzerine

Çince ideogramların kendine özgü anlam ve hayal zenginliği, çevirilerin çok farklı anlamalara taşınmasına yol açmaktadır. Ancak, bu zorluk kitaba olan ilgiyi daha arttırır niteliktedir. Çin, Tayvan gibi ülkelerin kitapçılarında Dao De Jing'in farklı farklı yorumlarını bulmak mümkündür. Avrupa dillerindeki çevirilerin büyük kısmı, Dao Anlayışını bir çeşit din olduğu kabuluyle yapılmıştır. Dao De Jing kitabı dini ya da inanca dayalı hiçbir sav barındırmamaktadır. Çin'de 16. yy'dan sonra artış gösteren Hristiyan misyonerlerin döneminden kalma bu savlar, Dao De Jing'in aslına uygun çevirilerinden sonra değerini yitirmiştir. Türkçede de Dao De Jing'in birçok çevirisi bulunmaktadır. Ancak, bu çeviriler çoğunlukla Avrupa dillerinden yapılmış olduğu için çevirinin doğası gereği üçüncü kez anlam kaybına uğrama niteliği taşırlar. Türkçede doğrudan orijinal Çincesinden yapılmış çeviriler de görülmeye başlamıştır.

Dao De Jing'in günümüze ulaşan Mawangdui M.Ö. 2yy metinlerinde, Wang Bi (M.S. 226-249) versiyonuna göre bazı farklılıklar olduğu anlaşılmıştır. Bilinen eski versiyonlarından biri de Heshang Gong M.S. 1 yy tarafından yazılmıştır. Mawangdui yazıtlarındaki bulunan karakterlerin çevrilmesi 1990'lı yılların sonunda tamamlanmıştır.

Dao De Jing kitabında sıkça vurgulanan kavramlar arasında şunlar vardır: Dao, gök yer, karanlığın karanlığı, adlı oluş, adsız oluş, kendinden öylesinelik, yin yang, çi (Qi), jing, shen, De, çabasız çabalama (wu wei), boşluk ve doluluk, kainatın döngüsü, varlık hali ve hiç.